Jajko jest jednym z najbardziej niedocenianych produktów w naszej kuchni. Ma świetnej jakości białko, zdrowe tłuszcze, witaminy z grupy B, witaminę D, żelazo, selen i cały pakiet składników, które pomagają sycić na długo.

Dlatego tak często ląduje na talerzu na śniadanie, do sałatki, na kolację czy jako szybka przekąska „na szybko”.

Problem w tym, że wiele osób traktuje jajka jak każdy inny produkt. Myje je pod kranem, trzyma byle jak w lodówce, je na surowo, a potem dziwi się, że pojawiają się problemy z brzuchem czy stanami zapalnymi w organizmie. Jajko samo w sobie nie jest „złe”. To nasze nawyki sprawiają, że tracimy część jego wartości, a czasem wręcz narażamy się na niepotrzebne ryzyko.

JAK SPRAWDZIĆ, CZY JAJKO JEST JESZCZE DOBRE? PROSTSZE NIŻ MYŚLISZ

Wyobraź sobie, że otwierasz lodówkę i widzisz wytłaczankę, o której nie masz pojęcia, od jak dawna tam leży. Data na opakowaniu dawno się starła, a ty zastanawiasz się, czy jajka nadają się jeszcze do jedzenia. Zamiast zgadywać, możesz zrobić prosty domowy test.

Wystarczy szklanka lub miską z zimną wodą. Wkładasz do niej jajko i obserwujesz. Jeśli opada na dno i układa się poziomo, jest świeże. Jeśli stoi pionowo albo unosi się wyraźnie ku górze, znaczy, że jest stare i lepiej go nie jeść.

To nie jest magia, tylko fizyka. W jajku z czasem ubywa wody, a w środku pojawia się coraz więcej powietrza. Im bardziej „nadmuchane” jajko w środku, tym lżejsze się staje i tym chętniej wypływa do góry. Ten prosty trik może oszczędzić ci bólu brzucha i wyrzucania całej potrawy, jeśli jedno zepsute jajko trafi do ciasta czy na patelnię.

DLACZEGO NIE WOLNO MYĆ JAJEK PRZED WŁOŻENIEM DO LODÓWKI?

To jeden z największych błędów, który robimy z dobrego serca. Wydaje nam się, że mycie jajek przed włożeniem do lodówki jest „bardziej higieniczne”. Tymczasem jest dokładnie odwrotnie.

Skorupka jajka ma naturalną, cieniutką warstwę ochronną. To taki biologiczny filtr, który pomaga blokować bakterie. Skorupka jest porowata, więc gdy zaczynasz ją myć pod bieżącą wodą, usuwasz tę ochronną powłokę. Woda razem z drobnoustrojami może wtedy łatwiej wniknąć do środka.

Efekt jest taki, że jajko, które przed myciem było stosunkowo bezpieczne, po „dopieszczaniu” pod kranem staje się bardziej narażone na rozwój bakterii, w tym tych, które mogą powodować zatrucia.

Jeśli jajko jest brudne z zewnątrz, lepiej delikatnie oczyścić je tuż przed użyciem, a nie przed dłuższym przechowywaniem. W praktyce oznacza to tyle: myjesz jajko dopiero wtedy, gdy za chwilę wbijesz je na patelnię, a nie kilka dni wcześniej.

SUROWE JAJKA, KOGEL-MOGEL I DOMOWE EKSPERYMENTY

Wielu z nas ma w pamięci dzieciństwo i słynny kogel-mogel: żółtko z cukrem, szybkie mieszanie łyżką i gotowa słodka „nagroda”. Dziś dietetycy i lekarze podchodzą do surowych jaj znacznie bardziej ostrożnie.

Surowe jajko może być źródłem bakterii, w tym Salmonelli. Szansa na zatrucie może nie jest ogromna, ale wciąż realna, szczególnie dla dzieci, kobiet w ciąży, osób starszych i z obniżoną odpornością.

Do tego dochodzi kwestia białka. W surowym białku jajka znajduje się substancja zwana awidyną, która wiąże biotynę (witaminę B7) i utrudnia jej wykorzystanie przez organizm. Po obróbce cieplnej ten problem znika, dlatego jajka gotowane czy smażone są po prostu bezpieczniejsze i lepiej przyswajalne.

Jeśli więc kochasz sosy, desery i majonez, lepiej przygotowywać je tak, by jajka były choć częściowo poddane obróbce cieplnej. Dzięki temu zmniejszasz ryzyko zatrucia, a wciąż możesz cieszyć się smakiem.

DOMOWY MAJONEZ – TAK, ALE Z GŁOWĄ

Domowy majonez potrafi być o niebo lepszy od tego ze słoika. Masz kontrolę nad składnikami, możesz ograniczyć ilość soli, cukru czy zbędnych dodatków. Ale jest jeden haczyk – surowe żółtka.

Jeśli robisz majonez samodzielnie, używaj jak najświeższych jajek, najlepiej z wiarygodnego źródła. Nie trzymaj gotowego sosu tygodniami w lodówce „bo szkoda wyrzucić”. To nie jest produkt o nieograniczonej trwałości.

Dobrym pomysłem jest przygotowanie mniejszej porcji na bieżąco i zjedzenie jej w ciągu jednego, maksymalnie dwóch dni. Możesz też sięgnąć po przepisy, w których majonez jest później używany do dań zapiekanych, dzięki czemu część ryzyka związanego z surowym jajkiem jest mniejsza.

JAJKO JAJKU NIERÓWNE – LICZY SIĘ CAŁY KONTEKST

Same jajka rzadko są problemem. Bardziej liczy się to, z czym je jesz i jak często pojawiają się w diecie. Jajecznica na maśle, z boczkiem i białym pieczywem to zupełnie inna historia niż jajko na miękko z kromką pełnoziarnistego chleba i warzywami.

Jeśli masz problemy z cholesterolem, nadwagą lub chorobami serca, warto skonsultować ilość jajek w diecie z lekarzem lub dietetykiem. Dla wielu osób 1–2 jajka dziennie w kontekście zbilansowanej diety nie będzie problemem, ale każdy organizm reaguje inaczej.

W praktyce najlepiej traktować jajka jako stały element zdrowego jadłospisu, a nie jako „winowajcę” wszystkich dolegliwości. Klucz tkwi w równowadze i jakości tego, co ląduje na talerzu obok nich.

MAŁE ZMIANY, DUŻA RÓŻNICA

Jeśli do tej pory myłeś jajka przed włożeniem do lodówki, używałeś ich „na oko”, bez sprawdzania świeżości i często jadłeś je na surowo, nie musisz od razu wywracać kuchni do góry nogami. Wystarczy wprowadzić kilka prostych zmian.

Sprawdzaj świeżość wodą, przestań myć jajka przed długim przechowywaniem, ostrożniej podchodź do surowych potraw na bazie jajek i częściej wybieraj gotowane, sadzone czy w koszulce.

Jajko potrafi być twoim sprzymierzeńcem w zdrowym odżywianiu, pod warunkiem że przestaniesz traktować je jak produkt „bez zasad”. To mały, niepozorny składnik, który przy mądrym podejściu może zrobić dla twojego zdrowia naprawdę wiele.